Ján Duns Scotus citáty

Blahoslavený Ján Duns Scotus alebo po latinsky Johannes Duns Scotus/Ioannis Duns Scoti alebo po anglicky John Duns Scotus bol františkánsky mních škótskeho pôvodu, významný predstaviteľ neskorej stredovekej scholastiky, filozof a teológ, profesor na Oxfordskej a Parížskej univerzite.

Učiteľskou a literárnou činnosťou Dunsa Scota vstúpila stredoveká filozofie do novej fázy svojho vývinu: Duns síce zostáva presvedčený o možnosti súladu medzi filozofiou a teológiou , ale súčasne ich od seba oddeľuje, pretože podľa jeho názoru sa odlišujú svojou povahou i cieľom. Teológia je podľa neho praktickou disciplínou, ktorá učí človeka žiť podľa náboženských noriem, zatiaľ čo filozofia je teoretická disciplína, ktorej úlohou je vedecky skúmať všetko, čo je prirodzene prístupné ľudskému poznaniu. Filozoficky síce možno dokázať existenciu Prvej príčiny i Nevyhnutného súcna, ale jednotlivé cirkevné dogmy nie sú rozumom plne dokázateľné. Preto Duns odmieta podriaďovanie filozofie teológii.

Boha Duns Scotus stotožňuje s absolútne slobodnou vôľou a tvrdí, že u človeka má vôľa primát nad rozumom.

V teórii poznania prichádza Duns Scotus s myšlienkou, že východiskom abstrakčného procesu je rozumová intuícia jednotlivého, ktorá, i keď nedokonale, postihuje aj individuálnu prirodzenosti daného predmetu.

V chápaní univerzálií sa prikláňa k realizmu.

V učení o bytí zavádza pojem formálnej dištinkcie , t. j. rozdielu, ktorý síce nie je reálny, ale oproti dištinkcii číro pomyselnej má svoj základ v skutočných veciach. Pomocou tejto dištinkcie vysvetľuje mnohosť podstatných určení jednej a tej istej veci. Medzi esenciou a existenciou prirodných bytostí nepredpokladá nijakú dištinkciu.

Na rozdiel od tradičného chápania, vychádzajúceho z Aristotela, Duns Scotus usudzuje, že prvá látka nie je čírou možnosťou, ale že by mohla existovať aj bez tvaru. Princípom individuácie je tak nie látka, ale individuálna prirodzenosť danej bytosti.

Učenie Dunsa Scota sa stalo oficiálnou doktrínou františkánskeho rádu . V mnohom naňho nadviazal Guilelmus Occam. Wikipedia  

✵ 1265 – 8. november 1308
Ján Duns Scotus fotka
Ján Duns Scotus: 3   citáty 0   Páči sa

Ján Duns Scotus: Citáty v angličtine

“If all men by nature desire to know, then they desire most of all the greatest knowledge of science. So the Philosopher argues in chap. 2 of his first book of the work [Metaphisics]. And he immediately indicates what the greatest science is, namely the science which is about those things that are most knowable. But there are two senses in which things are said to be maximally knowable: either [1] because they are the first of all things known and without them nothing else can be known; or [2] because they are what are known most certainly. In either way, however, this science is about the most knowable. Therefore, this most of all is a science and, consequently, most desirable…”
sic: si omnes homines natura scire desiderant, ergo maxime scientiam maxime desiderabunt. Ita arguit Philosophus I huius cap. 2. Et ibidem subdit: "quae sit maxime scientia, illa scilicet quae est circa maxime scibilia". Maxime autem dicuntur scibilia dupliciter: uel quia primo omnium sciuntur sine quibus non possunt alia sciri; uel quia sunt certissima cognoscibilia. Utroque autem modo considerat ista scientia maxime scibilia. Haec igitur est maxime scientia, et per consequens maxime desiderabilis.

sic: si omnes homines natura scire desiderant, ergo maxime scientiam maxime desiderabunt. Ita arguit Philosophus I huius cap. 2. Et ibidem subdit: "quae sit maxime scientia, illa scilicet quae est circa maxime scibilia".
Maxime autem dicuntur scibilia dupliciter: uel quia primo omnium sciuntur sine quibus non possunt alia sciri; uel quia sunt certissima cognoscibilia. Utroque autem modo considerat ista scientia maxime scibilia. Haec igitur est maxime scientia, et per consequens maxime desiderabilis.
Quaestiones subtilissimae de metaphysicam Aristotelis, as translated in: William A. Frank, Allan Bernard Wolter (1995) Duns Scotus, metaphysician. p. 18-19

“We speak of the matter [of this science] in the sense of its being what the science is about. This is called by some the subject of the science, but more properly it should be called its object, just as we say of a virtue that what it is about is its object, not its subject. As for the object of the science in this sense, we have indicated above that this science is about the transcendentals. And it was shown to be about the highest causes. But there are various opinions about which of these ought to be considered its proper object or subject. Therefor, we inquire about the first. Is the proper subject of metaphysics being as being, as Avicenna claims, or God and the Intelligences, as the Commentator, Averroes, assumes.”
loquimur de materia "circa quam" est scientia, quae dicitur a quibusdam subiectum scientiae, uel magis proprie obiectum, sicut et illud circa quod est uirtus dicitur obiectum uirtutis proprie, non subiectum. De isto autem obiecto huius scientiae ostensum est prius quod haec scientia est circa transcendentia; ostensum est autem quod est circa altissimas causas. Quod autem istorum debeat poni proprium eius obiectum, uariae sunt opiniones. Ideo de hoc quaeritur primo utrum proprium subiectum metaphysicae sit ens in quantum ens (sicut posuit Auicenna) uel Deus et Intelligentiae (sicut posuit Commentator Auerroes.)

Quaestiones subtilissimae de metaphysicam Aristotelis, as translated in: William A. Frank, Allan Bernard Wolter (1995) Duns Scotus, metaphysician. p. 20-21